(આપણા સમાજમાં ભાણેજિયાંઓને ઘણું મહત્વ આપવામાં આવે છે. આપણને આપણી ફઈ, માસી અને ખાસ કરીને દીકરી, બહેનનાં ભાણિયાં ખૂબ જ વહાલાં હોય છે. એટલાં વહાલાં કે એમનાં બધાં દોષ, ભૂલો સહજતાથી માફ કરી દઈએ છીએ. ભાણેજિયું નાનું હોય અને બહુ ધમાચકડી, તોફાન મચાવતું હોય, ઘરમાં તોડ-ફોડ મચાવતું હોય તો ય આપણે એને ધમકાવતા, ડરાવતા નથી; બલ્કે, 'ભઈ, બાપા' કેવું મોનનઅ, એમ કહી મનાવતા હોઈએ છીએ. આટલી લાંબી પ્રસ્તાવના એટલા માટે કરી કે હવે, તમારો કવિ જે કવિતા મૂકવા જઈ રહ્યો છે એમાં કવિએ સમાજને બેનના ભાણિયા સમાન સમજી, એને લાડ-પ્યાર, આદર આપીને પોતાની વાત સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. અસ્તુ.)
પૉણી ન'તું, દૂધ મળ્યું; હારાં હારાં ખૉણાં,
રાત ઓઢી હૂઈ... રયા સઅ, દીવા કરી રૉણા,
તું જાગનં ભૉણા !
આવતઅ આવતઅ આઈ જહઅ ટોણાં,
જાગતઅ જાગતઅ વઈ જહઅ વૉણાં,
તું જાગનં ભૉણા !
'મું કરે', 'મું કરે' ઇમઅ રઈ... જહઅ શૉણા,
ગૉંમ આખું અહશે નં દઈ જહઅ ટૉણા,
તું જાગનં ભૉણા !
'મર' કે'તઅ મરી જતાં, એવાં હતાં મૉણાં,
હાપ લઈ જ્યા લીહોટા નં રઈ જ્યા ગૉણાં,
તું જાગનં ભૉણા !
ઘર સઅ તારું, તું થાપી જો થૉણાં,
ધીજ આલઅ ભીમડો, તું નાંખી જો દૉણાં,
તું જાગનં ભૉણા !
પૉણી ન'તું, દૂધ મળ્યું; હારાં હારાં ખૉણાં,
રાત ઓઢી હૂઈ... રયા સઅ, દીવા કરી રૉણા,
તું જાગનં ભૉણા !
*- પુરુષોત્તમ જાદવ*
દીવો રાણો કરવો = દીવો બૂઝાવવો
મું = હું
ટૉણાં = 1. અવસર, 2. મહેણાં
મૉણાં = માણસો
અમુક કામ કરવું કે નહીં, એ માટે ભૂવા લોકો દાણા નાખી 'વેણ' *બેકી સંખ્યા* કે વધઈ ' *એકી સંખ્યા* માગતા હોય છે ને એમના માગ્યા મુજબના દાણા પડે તો એ કામ માટે દેેવની 'પરવાનગી છે', એમ માનવામાં આવે છે. આ કવિતામાં ભીમરાવ આંબેડકરને 'દેવ' માની એમની પાસેથી આવી 'ધીજ' લેવાની વાતનો પ્રયોગ તમારા કવિએ ખપમાં લીધો છે.
